逐字注解满文《西厢记序》

这是根据sure agu 所贴的满文图片转写而成的。说明几点:

第一,原文是手写体,并且可能是锡伯族人写的,与满文有些差异,令我转写时辨认不准,可能有误。

第二,因我目前对变化的语法结构尚不明了,故所有动词只给出原形原意,词形词义之变化待以后语法通晓一些时再补上。

第三,文中有误,请高手不吝指正。

si siyang gi bithe sioi 西厢记序

muduri nirugan be fukjin neime fukjin neimbi bithe cagan minggan jalan i ferguwecuke tuwakv obume banjinaha gasha i songko be tuktan alhvdame hergen jijun tanggv aniyai wesihun baita be siraha  
龙图既启,缥缃成千古之奇观;鸟迹初分,翰墨继百年之盛事。
muduri           [名]龙
nirugan          [名]图
be                [宾格]把,将(下简称为[宾格])
fukjin            [副]最初
neime            [动词]开,开启
fukjin neimbi   [动词组]首创
bithe cagan   [名词组]书籍
minggan        [数]千
jalan            [名]世上
i                  [属格]的(下简称[属格])
ferguwecuke  [形]奇怪的
tuwakv   [名]榜样
obume   [动词]obumbi使成为
banjinaha  [动]营生、自然生成、滋生、增多;
gasha  [名]鸟
i   [属格]
songko   [名]痕迹,脚印
be   [宾格]
tuktan   []起初
alhvdame  [动词]alhvdambi,模仿
hergen   [名]文字,字母
jijun   [名]字画,线条
tanggv  [数]百
aniyai  [名所]年的
wesihun  [形副]崇高,贵,往高,往上,以上
baita  [名]事
be  [宾格]
siraha  [动词]sirambi承袭,继承,连,接,衔接,嫁接,续取.

wen jang de han gurun wei gurun be tukiyerengge ulhiyen i irgebun yoro de haminaha turgun xi oci jin gurun tang gurun yongkiyafi tereci banjibume ucun mudan de hafumbuhabi.
文称汉魏,乃渐及乎风谣;诗备晋唐,爰递通于词曲。
wen jang  [名]文章
de   [位格]
han gurun   [名]汉朝,
wei gurun   [名]魏国
be   [宾格]
tukiyerengge  [动词]tukiyembi 称颂,推举,推荐,提拔,吹捧
ulhiyen   [副]渐次,逐渐
i   [属格]
irgebun   [名]诗
yoro   [名]谣
de   [位格]
haminaha   [动]hamimbi将足,将足够,能忍受,将近,接近
turgun  [名]原因,缘故,情由;
xi   [名]诗
oci  [动词]ombi
jin gurun  [名]晋
tang gurun  [名]唐
yongkiyafi  [动词]yongkiyambi具备,齐全,
tereci  [名+从格]从那
banjibume  [动词]banjibumbi使生、编造、编写
ucun  [名]歌
mudan  [名]音,音调,次,回,弯子
de  [位格]
hafumbuhabi.  [动词]hafumbumbi 使通过,疏通,使通晓,转达

pan an be giyang ni adali lugi be mederi gese sehengge fi de funcetele hojo ba bifi song ioi be saikan bangu be amdangga sehengge ulhan baita ferguweceuke arbungga turgun
潘江陆海,笔有余妍;宋艳班香,事传奇态。
pan an   [人名]潘安
be   [宾格]
giyang   [名]江
ni  [属格]i在ng音后的变体 
adali  [名]相同
lugi   [人名]陆机
be   [宾格]
mederi  [名]海
gese   [副]像...一样;如同
sehengge  [动名词]sembi说
fi  [名]笔
de  [位格]
funcetele  [动词]funcembi剩余,多余,残余,funcetele以至有余
hojo  [形]美丽
ba   [名]地方
bifi  [动词]bimbi有,在
song ioi   [人名]宋玉
be   [宾格]
saikan,  [形]美丽
bangu  [人名]班固
be  [宾格]
amdangga  [形]有趣,好吃
sehengge  [动词]sembi
ulhan   []
baita  [名]事情
ferguweceuke  []
arbungga   []
turgun  [名]原因,缘故,情由


遂以儿女之私情,写崔张之故事。
tuttu  []
hehe  []
jusei  []
ser sere   []些许
gvnin   [名]想法,意志
be   [宾格]
tucibume
t'sui jang  [姓]崔(婴婴)张(生)
ni  [属格]i在ng后的变体
fe  [形]旧
baita  [名]事情
be   [宾格]
arara  [动词]arambi写
de  [位格]


embici fakcabume embici acabume baibumbi gamahangge dzo xi gu liyang ni wen jang ohobi eici gidame eici tukiyeme fulgiyeme facala be miyaoo yamun i bolgo kumun de duibuleci ombi
或离或合,结构成左毂文章;为抑为扬,鼓吹比庙堂清奏。
embici  []或者
fakcabume  [动词]fakcambi使分离
embici  []
acabume   [动词]acambi使相聚
baibumbi  []
gamahangge
dzo xi  [人名]左思
gu liyang  [人名]毂梁
ni  [属格]
wen jang  [名]文章
ohobi  [动词]ombi成为了,行了
eici  []或者、或许
gidame  [动词]gidambi压,按,隐瞒,低下,镇压,覆盖,押赌注,关,劫
eici  []或者、或许
tukiyeme  [动词]tukiyembi 称颂,推举,推荐,提拔,吹捧,抬举
fulgiyeme  [动词]fulgiyembi 吹,吹奏
facala  [动词]facambi 散、解散、放学、散乱、无头绪
be  [宾格]
miyaoo  [名]庙
yamun  [名]衙门
i  [属格]
bolgo   [形]洁净、干净、清净、纯洁、清晰
kumun  [名]乐器,音乐
de  [位格]
duibuleci
ombi

guwe fung be dursuleme ya song be alhvdaha bime geli aldungga gaime ice be temgetulehebi geruheri unggen be alu saraha gese
既出风而入雅,亦领异而标新;
guwe fung  [名]国风
be  [宾格]
dursuleme*  [动词]词典中转写为dursulambi 体验
ya song  [名]雅颂
be  [宾格]
alhvdaha  [动词]alhvdambi效法,模仿
bime  [动词]bimbi
geli  []并且,另外,又
aldungga  []
gaime  [动词]gaimbi取,接受,率领
ice  [形]新
be  [宾格]
temgetulehebi [动词]temgetulembi证明
geruheri
unggen
be
alu
saraha
gese

 


锦绣横陈,脍炙骚人之口;珠玑错落,留连学士之里。
irgebure
niyalami  [名]人
angga  [名]口,嘴
de
amdangga  [形]好吃的,有趣的
oho  [动词]ombi的过去式,“变成了”
nicuhe  [名]珍珠
gu  [名]玉石
be
hiyahanjame [动词]hiyahanjambi交错,错杂
yashalaha  [动词]yashambi???????
adali
bithesi
saisai  [名+属格]saisa 贤人+ i 的
gvnin  [名]想法,意志
hairame  [动词]haiirambi 爱,可惜
narasambi  [动词]narambi 贪恋,舍不得

tuttu seme xuwaselhan folohongge damu nikan hergen i teile dabala gingsire urulere urse manju bithe be bahafi sahakv
而传刻之文,只传汉本;讴歌之子,未睹清书。
tuttu seme  [连词]虽然
xuwaselhan  
folohongge  [动名]动词folombi雕刻
damu  [副]但是,可是
nikan  [名]汉人
hergen  [名]文字
i  [属格]
teile  [副]只有,仅仅
dabala  [动词]dabambi 跨越、超过
gingsire  [动词]gingsimbi 吟唱
urulere  [动词]urumbi饥饿,挨饿
urse   [名]众人,人们
manju  [名]满洲
bithe  [名]书
be  [宾格]
bahafi  [动词]bahambi取得,得到
sahakv  [动词]sambi知道 的过去时的否定式,不曾知道

uttu ofi gingguleme bithei heyadan i fe debtelin be wesihun jalan i gisun mudan i ubalayambuha 
谨将邺架之陈篇,翻作熙朝之别本。
uttu  [副]这样,如此
ofi  [动词]ombi成为
gingguleme  [动词]ginggulembi 尊敬,尊重,谨慎,小心
bithei  [名+属格]bithe书+ i 的
heyadan  []
i  [属格]
fe  [形]陈旧的
debtelin  []
be  [宾格]
wesihun  [形]尊贵的,尊敬的
jalan  [名]世上
i  [属格]
gisun  [名]语言
mudan  [名]声音
i  [属格]
ubalayambuha [动词]ubaliyambumbi 翻译

jakvn kooli ninggun durun be fulehe de obure jakade jijun mangga bime gvnin be akvmbuha koki hergen gasha bithe be kvbulibume ubaliyabure jaka jakade gisun getuken bime baita iletulehe
根柢于八法六书,字工而意尽;变化乎蝌文鸟篆,词显而意扬。
jakvn  [数]八
kooli  [名]道理,规定
ninggun  [数]六
durun  [名]规则
be  [宾格]
fulehe  [名]草木的根
de  [位格]
obure  [动词]obumbi使成为
jakade   [名]跟前,处所,由于,因为
jijun   [名]字画,线条
mangga  [形]难
bime  [动词]bimbi在,有
gvnin  [名]想法,意志
be  [宾格]
akvmbuha  [动词]使没有,使尽
koki  [名]蝌蚪
hergen  [名]文字,字母
gasha  [名]鸟
bithe  [名]书,书籍,书信
be  [宾格]
kvbulibume  [动词]kvbulibumbi 改变,变更
ubaliyabure  [动词]ubaliyambi 翻,翻转,翻译,变更,转变,翻地
jaka  [名]东西,物品,处所
jakade   [名]跟前,处所,由于,因为
gisun  [名]语言
getuken  [形] 清楚,明白,聪明
bime  [名]在,有
baita  [名]事
iletulehe  [名]iletulembi 表明,显出,表现

ere ucun be yala menggun i uncehen selei jijun de muduri tasha be funiyehe dubede tucibuhe, xu ba i hooxan jarin i behe de ijifun niyehe be fi i fejile yabubuha seci ombi.
此曲诚可谓银钩铁画,见龙虎于毫端;蜀纸麝煤,走鸳鸯于笔底。
ere  []这
ucun  [名]歌
be  [宾格]
yala   [副]果然,诚然,果真
menggun   [名]银,钱
i  [属格]
uncehen   [名]尾,尾巴,末尾
sele  [名]铁
selei  [名+属格]铁的
jijun  [名]字画,线条
de  [位格]
muduri  [名]龙
tasha  [名]虎
be  [宾格]
funiyehe  [名]头发
dubede  [名]dube末端+[位格]
tucibuhe  [动词]tucibumbi使呈现,使显露
xu  [名]蜀
ba  [名]地
i  [属格]
hooxan  [名]纸
jarin  [名]麝香
i  [属格]
behe  [名]墨
de  [位格]
ijifun  [名]木梳
niyehe  [名]鸭子
ijifun niyehe  [名]鸳鸯
be  [宾格]
fi  [名]笔
i  [属格]
fejile  [名]下面
yabubuha  []yabubumbi使行走,使去
seci  []
ombi  [动词]成为

tuttu faksi de afabufi undehen de eteheme tudabuha
付之刨劂,以寿枣梨。
tuttu  []那样,所以
faksi  [名]匠人
de  [位格]
afabufi  [动词]afabumbi交付,委托
undehen  [名]板
de  [位格]
eteheme  [动词]etembi胜过
tudabuha  [动词]tudabumbi使停留,使残留,使落伍

manju i erdemungge nijalama afaha sarame gvnin selambi sere anggala muderi dorgi gebungge urse dobton be neim i cira tuyembumbi tere.
既使三韩才子展卷情怡,亦知海内名流开函色喜云尔。
manju  [名]满洲
i  [属格]
erdemungge []有德的,有才能的
nijalama  [名]人
afaha  [名]篇,页
sarame  [动词]展开
gvnin  [名]心,意志
selambi  []畅快,痛快
sere  []
anggala  []
muderi  [名]海
dorgi  [名]内,里
gebungge  [名]有名的,著名的
urse  [名]众人
dobton  [名]套,函
be  [宾格]
neime  [动词]neimbi打开
urgun  [名]喜庆
i  [属格]
cira  [名]面色,脸色
tuyembumbi [动词]表露,显露
tere  [语气词]????
  
elhe taifin i dahi uyuci dahe uyuci aniya aniya biyai sain inenggi
康熙四十九年元(原文为“五”,今据满文更正)月吉日
elhe  [形]平安
taifin  [形]太平
elhe taifin  [名]康熙
i  [属格]的
dahi  [数]四十
uyuci  [数]第九
dahe uyuci  [数]第四十九
aniya  [名]年
aniya biyai  [名+属格]正月的
sain  [形]好
inenggi  [名]日

登录后才可评论.